در گذشته هنگامی که از رزین کامپوزیت برای ترمیم یا زیبایی دندان صحبت میشد، تنها یک نوع رزین کامپوزیت وجود داشت: رزین کامپوزیت درشت دانه. از آن زمان دندانپزشکی زیبایی پیشرفتهای زیادی داشته و انواع مختلف رزین کامپوزیت از جمله درشت دانه (ماکروفیل)، ریزدانه (میکروفیل)، ترکیبی یا هیبرید، میکروهیبرید، نانودانه، نانوهیبرید و جدیدترین نوع آن نانودیمر وارد بازار شده اند.
اما دندانپزشک چگونه نوع رزین کامپوزیت را انتخاب میکند تا احتمال موفقیت درمان ترمیمی یا زیبایی دندان افزایش یابد.
رزین کامپوزیت برای ترمیم یا زیبایی دندان
هدف نهایی چسب دندانپزشکی و ترمیمهای رزین کامپوزیت این است که موادی داشته باشیم که از نظر شیمیایی و در ابعاد مختلف پایدار و با ثبات باشد و حاشیه های ترمیم بدون هیچ گونه درز و نشت میکروسکوپی یا ماکروسکوپی، کاملا بسته و مهر و موم شود.
تا به امروز هنوز به ماده ایده آل و بی نقصی دست نیافته ایم. علت این است که برای دستیابی به یک خاصیت مهم، اقداماتی انجام میشود که خواص دیگر آن را تضعیف میکند. با این حال تکنیکهای بالینی برای مدیریت برخی از این نواقص ابداع شده اند مانند تکنیک لایه به لایه که به غلبه بر مشکل منقبض و جمع شدن ترمیم کمک میکند.
به طور کلی تحول تکنولوژی رزین کامپوزیت از رزین کامپوزیت با دانه های درشت پر کننده به انواع با دانه های کوچکتر و بهبود مواد پر کننده پیشرفت کرده است. این پیشرفت باعث شده رزین کامپوزیت مقاومتر و با زبری کمتر به دست بیاید و در فرایند پلیمری شدن کمتر منقبض شود.
رزین کامپوزیتهای امروزی
رزین کامپوزیت را میتوان بر اساس اندازه ذرات فیلر (شکل 1 و 2) دسته بندی کرد. نانوکامپوزیت حاوی کوچکترین دانه هاست در حالی که ماکروفیل یا درشت دانه بزرگترین اندازه دانه ها را در بین انواع کامپوزیت دارد. اخیرا شرکتهای سازنده و محققان به این نتیجه رسیده اند که بهترین رزین کامپوزیت باید شامل ذراتی در اندازه میکرون و ذراتی در اندازه نانو باشد تا هم مقاومت بالایی داشته باشد، هم کمتر جمع شود و هم بیشترین قابلیت پولیش را داشته باشد و بهترین خواص نوری را ارائه کند. اخیرا با افزودن نانوفیبر به کامپوزیت برای بهینه کردن زیبایی ترمیم بهبودهایی حاصل شده است.
انتخاب جنس کامپوزیت دندان
پس از بررسی انواع گوناگون رزین کامپوزیت، دندانپزشک باید مناسب ترین نوع آن را برای کامپوزیت دندان انتخاب نماید. بر اساس داده های شرکتهای سازنده بهترین انتخاب در حال حاضر، نانوهیبرید است چون خواص مختلف در آن بهبود یافته است. با این حال متاسفانه مشکل انتخاب دندانپزشک را به راحتی نمیتوان حل کرد. در این گروه از مواد، کامپوزیتهای متعددی وجود دارند که خواص مطلوب و نامطلوبی دارند. در انتخاب رزین کامپوزیت باید موارد زیر در نظر گرفته شود:
• مقاومت
• عمق و زمان پلیمری شدن
• حساسیت به نور همه جانبه
• نفوذ پذیری در مقابل پرتوی رادیویی (حاجب اشعه ایکس) یا رادیوپَسیتی
• میزان جمع شدن یا انقباض
• ساییدگی
• قابلیت تنظیم و دستکاری (قابلیت تراش، سفتی، چسبندگی)
• قابلیت انعطاف پذیری و کشسانی
• خصوصیات فیزیکی مانند رنگ، شفافیت، فلورسانس، مات بودن، قابلیت پولیش، خلوص رنگ
• طول عمر بالینی
چه ویژگیهایی برای رزین کامپوزیت ضروری است؟
مهمترین ویژگی که رزین کامپوزیت انتخاب شده حتما باید داشته باشد، مقاومت کافی در مقابل ساییدگی و استحکام بالا در مقابل فشار است.
ویژگیهایی که بهتر است رزین کامپوزیت دندان داشته باشد عبارتند از:
• هر چه کمتر جمع و منقبض شد
• عمق کیور (تاثیر نور مخصوص) مناسب باشد
• حساسیت به نور محیط
• ثبات رنگ
• ویژگیهای خوب برای تنظیم دستی
• شفافیت، فلورسانس، مات و کدری مناسب
• قابلیت پولیش و طول عمر پولیش
• حاجب اشعه ایکس